Gezonde hoeven: voeding of bekapping?

Metabolisch of mechanisch, voeding of bekapping

Het nature-nurture debacle

Er zijn binnen ieder vakgebied discussies over bepaalde onderwerpen. Een goed voorbeeld is de discussie ‘nature versus nurture’ binnen de psychologie. Al jaren maakt men ruzie over deze ogenschijnlijke tegenstelling. Een tegenstelling die zelfs door de eeuwen heen terug te vinden is en al begon bij Plato en Aristoteles. Het komt er op neer dat volgens het ‘nature’ kamp de mens het product is van zijn genen. We worden geboren met al onze capaciteiten, ons gedrag en onze toekomstige ontwikkeling reeds vastgelegd in onze biologie en ons DNA. Het moet enkel maar tot uiting komen wanneer we ons ontwikkelen. Een mens zal nooit anders, meer of minder worden dan zijn DNA en zijn aangeboren aanleg hem meegeeft. Het nurture kamp gaat er juist van uit dat de mens geboren wordt als een onbeschreven blad en volledig gevormd wordt door zijn omgeving, zijn indrukken, zijn ervaringen. Je kunt van iedere baby alles maken, als je er maar de juiste input in stopt.

Komen hoefproblemen door verkeerde voeding, of toch door verkeerd bekappen?

Ook binnen de paardenwereld zijn er talloze discussies op alle vlakken; van training tot voeding en op geneeskundig vlak. Een discussie die ik wil uitlichten is die met betrekking tot de hoeven:

‘Gezonde hoeven zijn het resultaat van het perfecte dieet’, versus: ‘Gezonde hoeven zijn het resultaat van de juiste bekapping’. Ik noem de twee groepen gemakshalve even kamp ‘je bent wat je eet’ en kamp ‘bekap die voet nou gewoon’. En ik kan al wel verklappen dat de saaie, niet zwart-witte werkelijkheid is dat de waarheid in het midden ligt. Voeding en bekapping zijn niet perse twee uitersten van een gepolariseerd spectrum, ze gaan hand in hand en zijn beide essentieel voor de meest optimale hoefvorm en de beste prestaties; de meest optimale hoefgezondheid dus. Als voorbeeld zijn hoeven met barsten en scheuren een interessant onderwerp. Hoefscheuren en de zogeheten ‘brokkelhoeven’ zijn een veel voorkomend probleem en een mooi voorbeeld waarbij  kamp ‘je bent wat je eet’ zegt dat de voeding aangepast moet worden en kamp ‘bekap die voet nou gewoon’ zegt dat er consequent goed bekapt moet worden en dan het probleem opgelost zal zijn als het mechanische probleem van de verkeerde hoefvorm verholpen is.

Gezonde voeding voor een gezonde basis en gezond hoefhoorn

De notie dat we zijn wat we eten is natuurlijk waar en is ook toepasbaar op paarden. Er zijn specifieke bouwstenen nodig om een gezond en functionerend lichaam te krijgen en behouden, het hoorn van de hoef is daar evengoed aan onderhevig. De juiste voeding zorgt voor een gezond lichaam, gezonde darmen, een gezonde stofwisseling en ook de gezonde productie van materiaal zoals huid, haar en hoorn. Dingen die in de voeding missen of juist teveel of verkeerd zijn, zullen in veel gevallen best lang opgevangen of gecompenseerd kunnen worden, maar uiteindelijk voor problemen zorgen. Zo zijn er verschillende dingen die paarden nodig hebben, of juist niet verdragen. Het lichaam blijft ook op ongezonde voeding zijn ding doen en hoorn produceren, maar de gezondheid en stevigheid van het hoorn kan afnemen waardoor de hoef gevoeliger wordt voor problemen. Het hoorn kan door de verminderde stevigheid bijvoorbeeld makkelijker barsten of brokkelen. Ook kan een paard met een verminderde weerstand door een gemis of een overschot in de voeding op kleine dingen in de hoef veel heftiger reageren. Zo kunnen bij sommige paarden eenvoudige kneuzingen in de hoef al snel hoefzweren worden, terwijl dit bij een ander paard gewoon probleemloos uitgroeit en niet meer is dan een blauwe plek. En denk maar aan een hoefbevangen paard of een subklinisch bevangen paard: vaak door voeding is er een metabolisch probleem ontstaan dat ontstekingen veroorzaakt in de lederhuid van de hoeven. Dan kan je niet anders dan problemen krijgen in de hoef en het hoorn. Kortom, de juiste voeding is een essentiële basis voor gezonde voeten, zeker op lange termijn, maar is het de enige factor?

De bekapping speelt een belangrijke rol

Als voeding alles bepalend is, zou het betekenen dat ieder paard met een gebalanceerd dieet en goede gezondheid vier voeten zonder problemen heeft. Het tegendeel is waar: je kunt het als eigenaar allemaal perfect doen en daarmee de ultieme basis creëren voor hoefgezondheid waarbij niet alleen voeding, maar ook huisvesting met vrije beweging, genoeg slijtage door gevarieerde ondergrond in de leefomgeving en een goede hygiëne weloverwogen aanwezig zijn. En toch ontwikkelt een paard een scheurtje, een barst of een flare, of een pijnlijke hoefzweer. De oplossing ligt dan soms 100 procent in het bijsturen van de hoefvorm, een andere bekapping dus. Een  voet heeft soms een heel precieze bekapping nodig om een subtiel probleem op te lossen dat al jaren voortsleept. Maar ook ogenschijnlijk erbarmelijke voeten met een intens verdrietige hoefwand die als een plumpudding in elkaar is gezakt, kunnen al volledig herstellen van een reeks correcte bekappingen. Kunnen we daarmee stellen dat de juiste bekapping zaligmakend is?

Metabolisch èn mechanisch

Zoals eerder al benoemd werd, ligt de waarheid in het midden en is het bovendien voor ieder paard individueel een nieuwe puzzel. Voeding en bekapping zijn niet twee uiterste tegenpolen in het spectrum van hoefgezondheid. Het zijn afzonderlijke factoren die allebei, samen met de huisvesting en de hygiëne en uiteraard een stukje genetische aanleg, de hoefgezondheid bepalen. Doorgaans durf ik zelf, vanuit mijn ervaring als bekapper, te stellen dat we soms veel te snel zeggen dat iets gewoon de aanleg van het paard is (hey, nature anyone?) en niet meer te verhelpen is met ons management (nurture, dat is toevallig). Problemen in de hoeven zoals barsten, scheuren of herhaaldelijke hoefzweren zijn geen normale situatie en zeker niet de allerbeste voet die het paard zou kunnen behalen als de puzzel van zijn hoefgezondheid volledig bekeken en opgelost zou worden. Een belangrijke en makkelijkste eerste stap is mijns inziens dan ook de bekapping zo optimaal mogelijk maken en kijken hoe ver je daarmee komt. Er zijn natuurlijk genoeg hoeven die niet voorbij een bepaald punt komen wat verbetering betreft. De sleutel ligt dan vaak in de voeding, of de gezondheid van het paard die soms ook nog goed te beïnvloeden is met een beter op het paard afgestemde voeding.

Blijf het totaalplaatje zien voor optimale hoefgezondheid

De belangrijkste les is dus misschien dat we ons niet moeten blindstaren op één of enkele aspecten van de hoefgezondheid van het paard. En ons al helemaal niet moeten neerleggen bij een specifieke hoefvorm of bepaalde barsten of scheuren. ‘Mijn paard heeft brokkelhoeven.’ zou bijvoorbeeld nooit een volledige zin moeten zijn, maar een vervolg moeten hebben: ‘Mijn paard heeft brokkelhoeven en ik evalueer nu met een open blik opnieuw alle facetten die bijdragen aan het welzijn van zijn voeten’.

Het werd een heel beschouwelijke blog dus, ik ben benieuwd hoe je hier zelf in staat en welke ervaringen je hebt op dit vlak. En of het je steeds lukt om in probleemsituaties een stap achteruit te zetten om zo het hele doek te zien, in plaats van het kleine stukje dat je op dat moment zo gefocust aan het schilderen bent.