Over luchtbedden, balonnen en paardenhoeven
Misschien is het jeugdsentiment van jaren geleden, misschien ben je recent nog op een luchtbedavontuur geweest en ken je het: logeren of kamperen met een echt dik luchtbed. Niet zo’n hip bed dat zichzelf opblaast, maar een ouderwets stevig dik luchtbed dat je moet oppompen. En als je een pomp vergeet, of als die stuk blijkt, dan moet je het zelf opblazen en wordt het zwart voor je ogen nog voor je op de helft bent met blazen… Ken je dan ook die pompen, waarbij je met je voet op de pomp de lucht in het luchtbed blaast? Niet luxe een stekker in het stopcontact doen en in een paar minuten zoemt de pomp je luchtbed vol, maar een pomp die calorieënverbranding van jou vereist om zijn werk te doen? Bewegen met je voet en pompen zal je, want als jij niks doet, doet de pomp ook niks…? Onthoud die pomp even. We leggen de luchtbedden en pompen een paar alinea’s aan de kant, maar komen erop terug.
Hoeven doen aan yoga
Paardenvoeten zijn bijzonder flexibel voor iets wat er zo stevig en robuust uitziet. Als je ooit een paardenhoef op je voet hebt gehad, is het lastig te geloven dat ze veerkrachtig zijn en meegeven onder druk. Het is waar dat onze voeten eerder meegeven onder druk dan een paardenhoef, maar ook die paardenhoef is erg beweeglijk. Een gezonde hoef mag je best een yogameester noemen. De hoef beweegt bij iedere pas op de volgende manieren:
- De hielen zetten uit ten opzichte van elkaar:
Aan de achterkant van de hoef bewegen de twee hoefhelften, de hielen of verzenen, uit elkaar wanneer het paard zijn gewicht op de hoef zet en ze veren weer samen wanneer het paard zijn voet optilt. Een kleine harmonica aan de achterkant van de hoef.
- De hielen kunnen onafhankelijk van elkaar omhoog geduwd worden:
De hielen kunnen ook kleine oneffenheden in de bodem opvangen: als het paard bijvoorbeeld met de linkerhelft van zijn hoef op een tegel staat en met de rechterhelft op de grond, dan vangen die twee hielen het hoogteverschil een beetje op door hun flexibiliteit. De ene hiel (en hoefbal) wordt omhoog geduwd door het hogere oppervlak van de tegel, de andere blijft mooi laag op de grond staan. Je ziet het ook als paarden op een helling zouden stappen: de hiel aan de hoge kant staat mooi op de grond en wordt iets omhoog geduwd en de hiel aan de lage kant staat ook op de grond. De hielen veren ten opzichte van elkaar en vangen kleine oneffenheden in het terrein op, dat is een stuk comfortabeler en ergonomischer dan op een niet flexibele platte voet moeten rennen.
- De hoef veert naar beneden:
Bij iedere pas komt er veel gewicht op een hoef terecht en neemt de druk toe. Onder invloed van die druk wordt de hoef tijdelijk platter om vervolgens weer terug te veren en holler te worden wanneer het paard zijn hoef weer optilt. Alsof je een wc ontstopper met zo’n zuignap op de grond zet, bovenop de steel duwt en hem vervolgens weer omhoog laat komen: de zuignap wordt even plat geduwt en krijgt daarna zijn oorspronkelijke holle vorm terug.
Hier zie je hoeveel de hoef eigenlijk al beweegt op 1 punt gewoon in stilstand met een gewichtsverplaatsing:
Kraakbeen zodat de benen niet kraken
Die driedimensionale beweeglijkheid van de hoef zorgt voor schok- en trillingsdemping ter bescherming van het lijf, de pezen en gewrichten. De hoef veert en beweegt mee en is vele malen flexibeler dan de botten. Botten kunnen beter niet te hard veren of zelfs kraken en hebben daarom nood aan een goed functionerende hoef.
Hoe kan het dan dat een hoef zo lenig is? De yogaprestaties worden mogelijk gemaakt door een combinatie van bindweefsel dat we het hoefkraakbeen noemen. Dit weefsel in de achterste helft van iedere hoef kunnen we opdelen in twee delen: het straalkussen zit in het midden boven, jawel, de straal. De laterale kraakbeentakken zitten links en rechts aan de zijkant en kennen we aan de buitenkant als de ballen van de hoef, al zijn ze van binnen groter dan alleen de hoefballen.
Die achterkant van stevig maar verend materiaal zorgt, hoe kan het ook anders, voor een combinatie van stevigheid en veerkracht.
Je kunt het je voorstellen alsof er een klein ballonnetje achterin de hoef zit. Wanneer het ballonnetje netjes opgeblazen is, kan de hoef iedere klap en schok goed opvangen. De Nike Air Max doet het! Het ballonnetje zorgt bovendien voor stevigheid. In de voorste helft van de hoef zit het hoefbeen om de hoefwand stevigheid te geven, aan de achterkant is deze taak voor het kraakbeen weggelegd.
Die Nike Air Max bij paarden wordt niet vanzelf optimaal stevig. Een veulen moet veel bewegen vanaf de geboorte en bij voorkeur over verschillende soorten bodem. Door beweging ontwikkelt het hoefkraakbeen zich tot een stevigere vorm dan die bij de geboorte aanwezig is, om zo het groeiende gewicht en de grotere belasting te kunnen opvangen. Je kunt je misschien voorstellen wat het resultaat is bij veulens die grote delen van de dag in stal opgesloten worden, zelfs als het een relatief ruime loopstal is...
Hoefyoga voor doorbloeding
De yogatalenten van de hoef zorgen niet alleen voor een correcte opvang van schokken, trillingen en oneffenheden zodat paarden comfortabeler kunnen bewegen. De beweging iedere pas zorgt ook voor een stimulans van de doorbloeding. Een hoef is enorm goed doorbloed, want hij heeft enorm veel energie nodig. Er is echter een klein probleem: de hoef is een beetje een doodlopend straatje onderaan de berg. Bergaf vanaf het hart naar de hoef toe gaat de doorbloeding prima, geholpen door de zwaartekracht is het niet zo moeilijk om tot aan de hoef te komen. De terugweg is ingewikkelder: het bloed moet de zwaartekracht overwinnen onderweg omhoog.
Nu komen we terug op de analoge luchtbedpomp.. zonder input geen output. Een paardenhoef fungeert als een pomp voor het bloed. Het pompt iedere pas die het paard zet het bloed naar boven, tegen de zwaartekracht in. Stap - pomp - stap - pomp, eindeloos door zodat er altijd een aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen is en een afvoer van alle afvalstoffen. Het is echter niet anders dan bij een luchtbed: als jij stopt met pompen, dan slaap je op een heel sneu dun bedje. Als het paard stopt met bewegen, valt die pomp in iedere hoef stil en komt de doorbloeding meteen op een laag pitje.
Ook het kraakbeen achterin de hoef heeft doorbloeding en beweging nodig om gezond en functioneel te blijven. Kraakbeen is zeer minimaal doorbloed en heeft alle hulp nodig. Het heeft bovendien druk en beweging nodig om optimaal gezond te worden bij een veulen, maar ook om gezond te blijven.
Stilstand is achteruitgang
Hoeven gaan snel achteruit wanneer een paard niet beweegt. De doorbloeding is onvoldoende en de stimulans door lekker over allerlei ondergronden te bewegen de hele dag is afwezig of minimaal. Zodra het paard gedurende grote delen van de dag stilstaat, wordt het kraakbeen minder gezond. Het paard zijn ballonnetje loopt langzaam leeg, de Nike Air Max gaat stuk. Doordat de stevigheid in de achterkant van de hoef vermindert, krijgt ook het hoorn minder steun en de schokdemping wordt ook nog eens slechter. Dat is best onhandig onder een behoorlijk zwaar dier dat op zijn hoeven moet kunnen vertrouwen.
Uiteraard staan paarden soms stil. Een paard doet graag eens een dutje met één voet op rust. Ze liggen ook wel eens gestrekt te slapen voor een goede volledige slaapcyclus. Ze kiezen er echter nooit voor om 8 uur aan een stuk te slapen zoals wij. Paarden zijn geen nachtdieren, maar ook niet strikt dagdieren: ze wisselen dwars door de dag en de nacht periodes van rust en activiteit af. Die afwisseling zorgt ervoor dat hun vier extra pompen in hun hoeven nooit meer dan een paar uur stilstaan, want paarden staan nooit meer dan een paar uur stil. En dat die pompen eigenlijk nooit langer dan één of twee uur stilstaan, zorgt dan weer voor een hele stevige en gezonde basis voor de hoeven.
Het gaat mis wanneer we hen keuzevrijheid ontzeggen en hen niet de kans geven hun tijd in te delen zoals ze dit zelf willen. Wanneer wij voor een paard besluiten wanneer het moet rusten of stilstaan en wanneer het de vrijheid krijgt om te bewegen, forceren we een bepaald ritme in hun dag. Zo staat een paard op stal aanzienlijk meer uren aan een stuk stil dan het zou doen wanneer hij zelf kan bepalen of hij wil wandelen, spelen, rennen, grazen of luieren. Dat stilstaan betekent ook meteen dat ons luchtbedje een flutbedje blijft: de pomp in de hoef staat stil en kan zijn werk niet doen. Zonder doorbloeding en zonder aanvoer van voedingstoffen en afvoer van afvalstoffen is er geen optimale hoefgezondheid mogelijk.
Kortom: een scharrelhoef is al een een blijere hoef
Hoe we dan wel voor een optimaal functionerende hoef zorgen? Geef je paard regelmatig correct hoefonderhoud, maar hem ook zeker een eigen leven met keuzes: wanneer hij slaapt, eet, speelt met een kuddegenoot, de hooibak afbreekt, of een sprintje door de wei trekt. En terwijl je jouw paard lekker ziet scharrelen, hoor je misschien in je hoofd die pomp bij iedere pas jouw paard helpen optimaal gezonde hoeven te behouden. Stap - pomp - stap - pomp.
Deeper down the rabbit hole, Alice?
Leer dan in deze korte video meer over wat de gevolgen kunnen zijn als dat luchtbedje, die Nike Air Max, lek raakt...
Want to go even deeper still, Alice?
Lees dan hier alles over de Hoofnerd Fundamentals, de Complete cursus over hoefgezondheid en wordt de expert van de hoeven van jouw paard, of die van jouw klanten. Op problemen hoef je niet te wachten, die vinden je vanzelf. Met de Fundamentals kennis ben je weerbaar, zelfs tegen lekke luchtbedden.
